Splot dość interesujących zdarzeń i okazji sprawił, że w okolicach święta Bożego Ciała miałem okazję podejrzeć przez krótką (za krótką!) chwilę jeden z najbardziej fascynujących krajów w Afryce.
Dawna Abisynia, obecnie Etiopia – miks wszystkiego, z czym kojarzy się Afryka. Szukając sposobu na pokazanie tej etiopskiej różnorodności, zdecydowałem się na fotorelację à la #phonepicture.
Chcąc być konsekwentnym w formie – i przy okazji, móc zajrzeć nieco głębiej, bez obaw o utratę aparatu bądź sztuczne pozowanie – całość zdjęć została wykonana telefonem komórkowym (HTC Ultra) i troszkę maźnięta Snapseedem. Dla porządku: kliknięcie w zdjęcie otwiera jego większą wersję. Zapraszam do Etiopii i jej stolicy, Addis Abeby.
ODSŁONA 1 → ፩, አንዶ
…nie tylko w okolicach największego portu lotniczego w Etiopii. To niesamowicie zróżnicowany etnicznie kraj, zamieszkały przez ponad 92 mln ludzi, gdzie przemoc i tarcia między poszczególnymi plemionami afrykańskimi nie należały do rzadkości. Aktualny premier (od kwietnia 2018 r. jest nim Abiy Ahmed Ali) próbuje realizować politykę pojednania.
Nie zawsze spotyka się to ze zrozumieniem. Podczas mojego pobytu w Etiopii, w czerwcu 2019 r., miała miejsce próba zamachu stanu – a kilka godzin po wylocie z tego afrykańskiego kraju, w Addis Abebie został zamordowany szef sztabu etiopskich sił zbrojnych, gen. Seare Mekonnen. Zabójcą był jego ochroniarz.
ODSŁONA 2 → ፪, ሁለት
Widok, który jest codziennością. Z jednej strony tętniące życiem miasto-stolica, ruch uliczny, korki – a z drugiej: owce, kozy i inne zwierzęta, które pasą się tuż obok ruchliwej ulicy w centrum… lub spacerują dziurawym chodnikiem.
Różnice między dzielnicami śródmieścia a osiedlami nędzy, pomijając fasady budynków, niekiedy nie jest aż tak oczywista i widoczna na pierwszy rzut oka.
ODSŁONA 3 → ፫, ሶስት
Zapomnij o względnie wymuskanych dzielnicach w centrum, uciekaj z Piazza i Mercato. Prawdziwe życiu toczy się w dziesiątkach miejsc biedy, gdzie miejscowi mieszkają w pomieszczeniach skleconych z byle czego, na przekór okolicznościom przyrody.
Tutaj wszystko jest na serio, a każdy zdobyty (legalnie lub nielegalnie) birr łatwo można przełożyć na dodatkową porcję strawy.
ODSŁONA 4 → ፬, አራት
Jedna z ulubionych hazardowych zabaw miejscowych, czyli gra w trzy kubki. Strzeż się zatrzymać na dłuższą chwilę lub dołączyć do gry – prawdopodobieństwo utraty pieniędzy jest więcej niż pewne.
Brak perspektyw, utrudniony dostęp do edukacji i nuda. Całość stanowi mieszankę wybuchową, zwłaszcza w przypadku młodych ludzi.
ODSŁONA 5 → ፭, አምስት
Zatrzymałem się dosłownie na chwilę. Wzrokiem zapytałem, czy mogę wyciągnąć komórkę i zrobić zdjęcie. Dałem mu 50 birrów (ok. 6,5 PLN), starzec rzucił się do mojej ręki, aby ją uścisnąć i – chwilę później – pocałować.
Etiopia to jeden z najbiedniejszych krajów świata. Kryzysy, susze, zamachy stanu, przestarzała struktura społeczno-gospodarcza. Według danych statystycznych, średnia oczekiwana długość życia mężczyzny w Etiopii to niecałe 48 lat…
ODSŁONA 6 → ፮, ስዶዶስት
Sprzedaż mięsa, które – według zapewnień – jeszcze kilka godzin wcześniej występowało w wersji „chodzące zwierzę”. Nie wszystkich na nie stać, niekiedy to dobro wręcz luksusowe.
Etiopia cyklicznie zmaga się z klęskami głodu – podczas ostatniej, w latach 1983–1985 (spowodowanej suszą i sytuacją polityczną) brak pożywienia dotknął blisko 8 mln osób, z których zmarło ok. 1 mln mieszkańców tego afrykańskiego kraju.
ODSŁONA 7 → ፯, ሰባት
Niecały kilometr dzieli to miejsce od perfekcyjnie zadbanego kwartału stolicy Etiopii, gdzie dominują domy w stylu włoskim, a siadając do kolacji nie trzeba się martwić, czy na drugi dzień będzie co jeść na śniadanie.
ODSŁONA 8 → ፰, ስምንት
Prąd, nielegalnie „podciągnięty” do rozpadających się budynków z dachami przykrytymi blachą falistą, rozżarzoną do granic możliwości w afrykańskim słońcu. Plus to, co jest chłopakowo-męskim lingua franca w każdym zakątku świata: piłka nożna.
Uniwersalne hasło, które po prostu działa. „Poland? Lewandooooooowski!”
ODSŁONA 9 → ፱, ዘጠኝ
Jesteśmy tłustymi kotami, nasyconymi europejskim dobrobytem. Powszechna dostępność „wszystkiego” powoduje, że odchodzimy od napraw na rzecz wyrzucania. Buty się rozkleiły? Do kosza, kupimy nowe. Zegarek nie działa? Zamiast wymienić baterię, odkładamy go na półkę i kupujemy nowy.
Afryka uczy w tej materii pokory. Tutaj wszystko może się przydać, tutaj rzeczy zepsute są naprawiane, a nie wyrzucane. A na ulicach widać dziesiątki kramów, gdzie możemy zreperować praktycznie każdy element garderoby lub elektroniki.
ODSŁONA 10 → ፲, አስር
Piękno etiopskich kobiet jest niepodważalne. Tsehaj nie znała nawet jednego słowa w języku angielskim. Nie przeszkodziło mi to w delektowaniu się kawą i uśmiechaniu się do niej, czekając na zakończenie krótkotrwałego i intensywnego opadu deszczu. Uśmiech był odwzajemniony i szczery, zapewne byłem dla niej taką samą ciekawostką, odskocznią od prozy życia codziennego, jak ona dla mnie.
Dla męskiej części czytelników, chcących szukać ewentualnych przygód – małe ostrzeżenie: współczynnik dorosłych, żyjących w Etiopii z HIV/AIDS, tylko w 2003 r. wynosił 4,4 proc. Aktualnie WHO szacuje go na 2,4 proc., ale w miastach ten współczynnik rośnie do 7,7 proc.
ODSŁONA 11 → ፲፩, አስራ አንድ
Zapuszczając się w dzielnice Addis Abeby, które starannie omijają turyści z Europy, wśród miejscowych dominuje ciekawość. Bariera językowa nie jest tu żadnym problemem…
ODSŁONA 12 → ፲፪, አስራ ሁለት
Przez długi czas reprezentanci ludu Amharów dominowali w wieloetnicznej strukturze społecznej Etiopii. Ciekawostką jest system małżeństw, rozróżniający ślub cywilny (semyana), kościelny (qurban) oraz specyficzne, krótkotrwałe małżeństwo zarobkowe (damoz).
Kobieta na zdjęciu jest taką właśnie tymczasową żoną: otrzymuje wynagrodzenie od swojego przejściowego męża, który tak naprawdę „wynajął” ją do pracy. W teorii tego typu związki są zabronione, w praktyce: wciąż spotykane.
ODSŁONA 13 → ፲፫, አስራ ሶስት
W wielu miejscach stolicy Etiopii życie toczy się na ulicy. Nawet takie czynności jak pranie można wykonywać publicznie, zamiast w zaciszu swoich czterech ścian. Plusem jest także fakt, że całość stanowi świetną okazję na spotkania towarzyskie ze znajomymi.
Czy to wybitnie kobiece zajęcie? Niekoniecznie.
ODSŁONA 14 → ፲፬, አስራ አራት
Maksymalizacja. Słowo-klucz, które często nie do końca jest rozumiane przez przybyszy z Europy. Puste miejsce w samochodzie to zbytek luksusu, lepiej zmaksymalizować przejazd i ruszyć dopiero w momencie zapełnienia się pojazdu.
Podobnie wygląda to z transportem towarowym: skoro można coś upchnąć na dachu samochodu i zabrać całość „na jeden raz”, to dlaczego tego nie zrobić? Drugi przejazd byłby niepotrzebną ekstrawagancją…
ODSŁONA 15 → ፲፭, አስራ አምስት
Nie ma samochodu tak starego, aby nie mógł być jeszcze przydatny. Dopóki toczy się na czterech kołach, afrykańskie drogi będą mu niestraszne.
ODSŁONA 16 → ፲፮, አስራ ስድስት
Kultowe VW, dożywające swoich dni w centrum Addis Abeby. Garbusy cieszą się nieustającym powodzeniem na świecie, dla wielu kolekcjonerów zadbane egzemplarze to obiekty pożądania.
Ale nie te, rdzewiejące w afrykańskim słońcu, przysłowiowy rzut beretem od jednej z głównych arterii komunikacyjnych stolicy Etiopii.
ODSŁONA 17 → ፲፯, አስራ ሰባት
Fetysz posiadania czystego obuwia – w Afryce, ale nie tylko – jest dość mocny. Na każdym kroku można napotkać pucybutów, gotowych do działania. Nawet, jeżeli na nogach masz po prostu skórzane sandały, tak jak ja.
Jedną z bardziej surrealistycznych scen w Addis Abebie był widok czyściciela, który pracowicie próbował doprowadzić podeszwę sportowego buta firmy Nike (lub jego podróbki) do pierwotnego stanu. Kilka rodzajów past, wody, małe szmatki – wszystkiemu przyglądał się właściciel tego buta.
ODSŁONA 18 → ፲፰, አስራ ስምንት
O smaku etiopskiej kawy można pisać poematy. Volcanica Yirgacheffe, FTO Fresh Roasted, Harrar – ta lista może być długa. Na terenie Etiopii kawa występuje wszędzie: gdy nie jest uprawiana, po prostu rośnie dziko.
Gdzie najlepiej napić się kawy? Na ulicy, w malutkich punkcikach a nie w dużych restauracjach i kawiarniach. Przygotują ją specjalnie dla ciebie. Nie przejmuj się wszechobecnym kurzem. Z rąk dziewczyny na zdjęciu dostałem jedną z najlepszych kaw, jakie piłem w życiu. Za małą filiżankę zapłaciłem 5 birrów, czyli… 65 groszy.
ODSŁONA 19 → ፲፱, አስራ ዘጠኝ
Każdy próbuje radzić sobie tak, jak może i umie. Nie mówmy o bogacącej się klasie ludzi, którzy w Etiopii należą do grupy osób uprzywilejowanych: statusem społecznym i materialnym. Reszcie pozostaje handel, usługi, rolnictwo, kombinowanie.
Średnia pensja nauczyciela w Addis Abebie, kilka lat po zakończeniu studiów i rozpoczęciu pracy? Mniej więcej 2500 birrów po odjęciu podatków. W polskiej walucie to równowartość około 300 PLN.
ODSŁONA 20 → ፳, ሀያ
Etiopia zmienia się w szybkim tempie. Największym beneficjentem tych zmian są… Chiny, które poprzez transfer towarów, usług (i pracowników) rozwijają infrastrukturę nie tylko w Etiopii, lecz na całym kontynencie afrykańskim. Czy robią to za darmo? Cóż, niektórzy z miejscowych nazywają to wprost: neokolonizacją.
Widoczna na zdjęciu kolejka Light Rail w centrum Addis Abeby, zbudowana została przez Chińczyków. Flota tramwajowa? Chiński produkt. Współorganizator ruchu? Shenzen Metro.
ቀስ በቀስ እንቁላል በእግር ይሄዳል (K’es bek’es ynk’ulal beygyr jihiedal)
Etiopskie powiedzenie mówi: trzeba umieć być cierpliwym – powoli, powoli, a nawet jajko zacznie chodzić. Zrozumienie Etiopii to długotrwały proces, ale nawet po krótkiej wizycie w tym afrykańskim kraju, nabiera się ochoty, aby spróbować temu sprostać.
Podziękowania dla Ermiasa Ambachewa: byłego mechanika lotniczego, obecnie kierowcy. Bez niego część z tego wyjazdu wyglądałaby zupełnie inaczej…
